Σβώλος, Αλέξανδρος

Έλληνας νομικός και πολιτικός (Κρούσοβο, Μακεδονία 1892 - Αθήνα 1956). Αριστούχος διδάκτορας της νομικής σχολής του πανεπιστήμιου Αθηνών το 1915, με τη διατριβή Το δικαίωμα του συνεταρίζεσθαι και το δίκαιον των σωματείων κατά το σύνταγμα και τον περί σωματείων νόμον, ο Σ. δημοσίευσε διαδοχικά κατά τα επόμενα έτη τα έργα: Αι εν υπαίθρω συναθροίσεις κατά το δημόσιον ημών δίκαιον και η νομοθετική ρύθμιση αυτών και κυρίως Πολιτική εξουσία και κυριαρχία. Με το τελευταίο αυτό έργο, σύντομο αλλά περιεκτικό, ο Σ. αντιμετώπισε κεντρικά προβλήματα της γενικής θεωρίας του κράτους και ονομάστηκε (1917) υφηγητής στην έδρα της γενικής πολιτειολογίας. Από τα επόμενα έργα του, η Αναγκαστική απαλλοτρίωση προς αποκατάστασιν ακτημόνων γεωργών υπό συνταγματικήν και οικονομικήν άποψιν (1918), βραβεύτηκε στο Ράλλειο διαγωνισμό, και η μελέτη του Η κοινωνική κατεύθυνση εν τη εξελίξει του Κράτους, που σημειώνει την αφετηρία της κοινωνικό - πολιτειολογικής σκέψης του συγγραφέα, αποτέλεσε το εναρκτήριο μάθημά του στην έδρα της γενικής πολιτειολογίας. Την περίοδο αυτή της συγγραφικής του δραστηριότητας έκλεισε με τις μελέτες Η επίδραση του ευρωπαϊκού πολέμου επί του δημοσίου δικαίου, Τα μεταπολεμικά συντάγματα της Βαϊμάρης και της Ρωσίας (εισαγωγή και μετάφραση), καθώς και με τη μετάφραση του έργου Λεόν Ντυγκί Το κοινωνικόν δίκαιον, το ατομικόν δίκαιον και η μεταμόρφωσις του κράτους (1923). Νέα, μεστή περίοδο συγγραφών αρχίζει με το μεγάλο έργο του (που ο συγγραφέας «ιδιαιτέρως λυπείται διότι δεν εγράφη εις την δημοτικήν γλώσσαν», από το χειρισμό της οποίας τον είχε απομακρύνει μακρά συνήθεια) Το νέον Σύνταγμα και αι βάσεις του πολιτεύματος (1928), όπου με αφετηρία τους θεσμούς του δημοκρατικού Συντάγματος της 3 - 6 1927, ο συγγραφέας πραγματεύεται, υπό κριτική μέθοδο ιστορική και κοινωνιολογική, όλα, και κατά βάθος, τα κεντρικά προβλήματα της δημοκρατίας, την καθολική ψηφοφορία, τη διάκριση των εξουσιών, το αντιπροσωπευτικό σύστημα, την επίδραση του συνδικαλισμού στους δημόσιους θεσμούς. Με το έργο αυτό ο Σ. εκλέχτηκε τακτικός καθηγητής του συνταγματικού δικαίου και τη διδασκαλία του άρχισε πάλι με τη μελέτη των Προβλημάτων της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας (1931). Τα επόμενα έτη έκδωσε τα Νομοθετικά διατάγματα κατ’ εξουσιοδότηση των Βουλών (1932), την Αναθεώρηση του Συντάγματος (1933) και το Συνταγματικόν δίκαιον (1934 -1935). Παράλληλα δημοσίευσε μελέτες για τη συνταγματική ιστορία της Ελλάδας, για την επίδραση των ιδεών της Γαλλικής Επανάστασης στα ελληνικά συντάγματα του Αγώνα, για την Εθνοσυνέλευση του 1843, για τις σχέσεις κράτους και πολιτικών κομμάτων, για την εργασία υπό τα σύγχρονα συντάγματα, και κατά τη διάρκεια της εχθρικής κατοχής, και για τα ατομικά δικαιώματα υπό τα σύγχρονα συντάγματα. Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου τον απομάκρυνε από το πανεπιστήμιο και οι οργανώσεις Αντίστασης τον τοποθέτησαν επικεφαλής της Π.Ε.Ε.Α. Πήρε μέρος στην πρώτη μεταπελευθερωτική κυβέρνηση ως υπουργός Οικονομικών (1944) και στα επόμενα χρόνια μοίρασε τη δραστηριότητα του στην πολιτική ως πρόεδρος του κόμματος Ε.Λ.Δ. και βουλευτής. Λίγο πριν από το θάνατό του δημοσίευσε, σε συνεργασία με το Γ.Κ. Βλάχο, τους δύο πρώτους τόμους συγγράμματος με τον τίτλο Το σύνταγμα της Ελλάδος (1954, 1955), που τον κατατάσσει στην πρώτη σειρά των συνταγματολόγων. Έργα του Σ. εκδόθηκαν από τους μαθητές του, μετά το θάνατό του, με τον τίτλο Νομικαί Μελέ-ται (τόμοι 2, 1958 - 1959). O πολιτικός και νομικός Αλ. Σβώλος.